Hướng dẫn xử trí viêm dạ dày cấp tính

Viêm dạ dày cấp là tình trạng lớp niêm mạc dạ dày bị viêm, trầy xước, xung huyết hoặc trợt lở. Tình trạng này thường khởi phát đột ngột gây cho bệnh nhân những cơn đau bụng âm ỉ, nôn ói, ợ hơi mất nước, mệt mỏi, chán ăn. Mặc dù viêm dạ dày cấp thường mất đi nhanh và không để lại di chứng, nhưng bệnh nhân cũng cần phải có biện pháp điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết dạ dày hoặc viêm loét dạ dày nặng.

Viêm dạ dày cấp tính là gì?

Viêm dạ dày cấp tính là tình trạng bệnh có phản ứng viêm chỉ hạn chế ở niêm mạc dạ dày, diễn ra cấp tính, đột ngột gây đau vùng thượng vị hoặc một số triệu chứng đường tiêu hóa khác.

Nguyên nhân gây bệnh

Tất cả những yếu tố làm phá vỡ đi sự cân bằng của yếu tố bảo vệ dạ dày (niêm mạc dạ dày, chất nhầy…) và yếu tố gây loét dạ dày (pepsin, acid clohyric, vi khuẩn Hp,…) sẽ dẫn đến viêm dạ dày cấp.

Một số nguyên nhân cho viêm dạ dày cấp tính có thể kể đến là:

Do chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống kém lành mạnh là nguyên nhân hàng đầu gây viêm dạ dày cấp tính. Khi ăn quá nhiều thức ăn cay nóng, thức ăn quá chua, uống quá nhiều chất kích thích như rượu, bia, cafe, hút thuốc lá sẽ làm suy yếu lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, các dịch acid do dạ dày tiết ra sẽ dễ dàng làm tổn thương niêm mạ dạ dày hơn.

Nhiễm khuẩn Hp (Helicobacter pylori)

Vi khuẩn HP là loại xoắn khuẩn Gram âm tồn tại trong môi trường có độ acid cao như dạ dày, chúng có khả năng tiết ra một loại men làm phá hủy lớp chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày. Khi lớp chất nhầy bảo vệ niêm mạc bị mài mòn, acid dạ dày sẽ tiếp cận niêm mạc dạ dày gây da viêm loét.

Các thuốc giảm đau

Một số thuốc như các thuốc giảm đau, hạ sốt, chống viêm thuộc nhóm NSAIDs, các kháng sinh, corticoid… làm tăng tiết acid hoặc làm giảm sản xuất chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, tạo điều kiện cho acid tấn công vào lớp niêm mạc gây viêm và xung huyết.

Viêm dạ dày tự miễn

Do chính cơ thể bạn tấn công vào các tế bào của niêm mạc dạ dày, làm hư hại lớp chất nhầy bảo vệ cho dạ dày bạn. Viêm dạ dày tự miễn hay gặp hơn ở những người bị các bệnh tự miễn khác, kể cả bệnh Hashimoto (là một bệnh tự miễn của tuyến giáp) và bệnh đái tháo đường typ 1.

Các bệnh khác: Ví dụ như Urê máu cao, HIV/ AIDS, bệnh Crohn và các nhiễm ký sinh trùng.

Tuổi cao

Người lớn tuổi có nguy cơ cao của viêm dạ dày vì niêm mạc dạ dày mỏng dần theo tuổi và tỷ lệ nhiễm H.pylori hoặc mắc các bệnh tự miễn cũng cao hơn so với người trẻ.

Tâm trạng căng thẳng (stress)

Do chịu phẫu thuật lớn, chấn thương, bỏng hay nhiễm khuẩn nặng (bệnh cúm, sởi, thương hàn, viêm ruột Crohn…) có thể gây ra viêm dạ dày cấp. Ngoài ra còn có thể stress do căng thẳng tâm lý, áp lực công việc trong thời đại ngày nay quá nhiều khiến dạ dày tăng tiết acid dẫn đến mất cân bằng yếu tố bảo vệ và yếu tố phá hủy.

Triệu chứng của bệnh viêm dạ dày cấp

Bệnh viêm dạ dày cấp tính dễ nhận biết vì các triệu chứng khá điển hình. Các triệu chứng diễn ra nhanh, rầm rộ, liên tục với cường độ cao, bao gồm:

Đau vùng thượng vị: là triệu chứng đầu tiên và điển hình nhất của viêm loét dạ dày cấp tính. Cơn đau thường quặn từng cơn, đau dữ dội, kèm theo nóng rát, khởi phát sau khi bữa ăn một vài tiếng, vận động mạnh hoặc bùng phát lúc nửa đêm.

Buồn nôn hoặc nôn: ăn xong nôn ngay, thường nôn xong đỡ đau bụng. Nôn ra hết thức ăn sẽ nôn ra dịch chua, có khi nôn ra cả máu, kèm theo tiêu chảy…Khiến bệnh nhân mệt mỏi, mất nước

Có thể kèm theo ợ hơi hoặc ợ chua, đắng miệng, đầy bụng khó tiêu.

Chán ăn, ăn không ngon miệng, có thể gầy đi chút ít hoặc cân nặng vẫn bình thường.

Ngoài ra nếu diễn tiến bệnh kéo dài lâu ngày không điều trị, bệnh có thể xuất hiện triệu chứng nôn ói ra máu hoặc đi tiêu phân đen, do thuộc dạng loét trợt chảy máu hay đi kèm với loét thực sự chảy máu của dạ dày.

Hướng dẫn xử lý viêm dạ dày cấp tính hiệu quả

Một số cách dưới đây sẽ giúp bạn giảm nhanh các triệu chứng khó chịu của viêm dạ dày cấp

Những điều bạn nên làm ngay

Khi có các dấu hiệu cấp tính của viêm dạ dày, điều bạn có thể tự làm ngay tại nhà giúp làm giảm bớt triệu chứng khó chịu như:

• Dừng ăn khi có dấu hiệu viêm dạ dày cấp.
• Uống nhiều nước sau khi nôn ói hay tiêu chảy nhiều. Có thể uống nước Oresol, nước cháo muối nhằm bổ sung nước và điện giải cần thiết.
• Sau đó, nên nằm nghỉ ngơi để giảm hoạt động co bóp của dạ dày, cải thiện cơn đau thượng vị và cảm giác buồn nôn
• Ngừng các thuốc bạn đang sử dụng mà có khả năng gây ra viêm loét dạ dày, ngừng uống rượu bia…
• Đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện nếu các triệu chứng không thuyên giảm.

Loại thuốc cho viêm dạ dày cấp

Nếu triệu chứng khó chịu vẫn còn, bạn nên đi khám bác sĩ để có phương pháp điều trị triệt để. Một số loại thuốc các bác sĩ có thể cho bạn sử dụng là thuốc giảm tiết acid dịch vị dạ dày, thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày hoặc thuốc kháng sinh diệt vi khuẩn HP nến có.

Thuốc ức chế bơm proton: Các nhóm thuốc ức chế bơm proton sẽ giúp ngăn chặn tình trạng dư thừa acid dạ dày thông qua tác dụng làm giảm tiết acid dạ dày. Ví dụ: Omeprazole, esomeprazole, …

Thuốc trung hòa acid (Antacid): Đây là các loại thuốc có tính bazơ nhẹ, có khả năng tạo tủa dạng gel và trung hòa acid khi tiếp xúc với acid trong dạ dày. Các loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị như Magie hydroxyd và Nhôm hydroxyd. Ví dụ: Phospholugel, Yumagel,…

Thuốc ức chế thụ thể Histamin H2: Thụ thể Histamin được phân thành H1, H2, H3, trong đó H2 được biết đến với cơ chế hoạt động tại dạ dày, làm tăng acid dạ dày. Thuốc kháng Histamin H2 hoạt động bằng cách tác động trực tiếp đến quá trình sản xuất acid dạ dày và kìm hãm chúng lại, qua đó giúp nồng độ acid dạ dày được trung hòa dần. Ví dụ: Cimetidine, Ranitidine,…

Thuốc bảo vệ niêm mạc: Nhóm thuốc này có tác dụng tăng cường hàng rào bảo vệ niêm mạc dạ dày, kích thích sự phát triển của lớp biểu mô bề mặt của dạ dày, kích thích tiết chất nhầy, làm tăng tưới máu cho lớp niêm mạc.Ví dụ: Misoprostol, Bismuth, Sucralfate,…

Thuốc kháng sinh diệt vi khuẩn HP :Đối với viêm dạ dày cấp đã biết nguyên nhân do vi khuẩn Hp gây ra thì bạn có thể được kê thêm kháng sinh như: Amocixillin, clarithromycin…Đồng thời, bạn cũng dừng sử dụng các thuốc giảm đau nhóm NSAIDs.

Ngoài việc tích cực dùng thuốc đúng liều, đúng nguyên tắc theo chỉ định của bác sĩ, việc phối hợp giữa việc điều trị không dùng thuốc cũng có tác dụng đáng kể trong điều trị bệnh viêm dạ dày cấp.

Điều chỉnh chế độ ăn uống sinh hoạt

Dạ dày có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa để cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể. Ngoài việc dự trữ thức ăn đưa vào từ miệng để tiêu hóa dần, dạ dày còn là cơ quan nghiền nhuyễn, nhào trộn thức ăn với men tiêu hóa tạo điều kiện cho quá trình tiêu hóa tiếp theo và hấp thu các chất dinh dưỡng ở ruột non.

Vì thế, việc điều chỉnh thói quen ăn uống là vô cùng hợp lý trong việc điều trị bệnh viêm dạ dày cấp tính.

Thói quen ăn uống giúp bạn phòng bệnh tốt hơn

Tạo thói quen ăn uống đúng giờ để tạo ra nhịp sinh học ổn định cho dạ dày. Không bỏ bữa hay nhịn đói.

Thức ăn cần nấu chín, nấu mềm. Các loại thực phẩm khi nấu nên thái nhỏ, nghiền nát, nấu mềm sẽ làm giảm được kích thích bài tiết dịch vị và giúp vận chuyển thức ăn qua dạ dày nhanh chóng. Người bệnh nên ăn thức ăn ngay sau khi nấu xong, tốt nhất là 40 – 50 độ C.

Ở nhiệt độ thích hợp này thức ăn dễ được tiêu hóa, hấp thu và không gây kích thích. Thức ăn nguội lạnh làm co bóp mạnh cơ dạ dày, thức ăn nóng quá làm cho niêm mạc dạ dày xung huyết và co bóp mạnh hơn.

• Không ăn thức ăn sống, khi ăn cần nhai kỹ, ăn chậm. Không ăn quá no một lúc mà nên chia thành nhiều bữa (4-5 bữa/ngày).  Ăn nhiều bữa để không gây căng dạ dày (khi dạ dày căng sẽ kích thích tiết nhiều axit) và thường xuyên có thức ăn để trung hòa axit.
• Không nên chan canh ăn lẫn với cơm vì như vậy sẽ không nhai được kỹ, nên ăn canh riêng sau khi đã ăn hết bát cơm. Không nên ăn quá nhiều canh trong bữa ăn vì sẽ làm cho men tiêu hóa bị pha loãng và sự tiêu hóa sẽ kém đi. Ăn xong không nên lao động nặng, chạy nhảy ngay. Những thức ăn, đồ uống không nên dùng cho người mắc viêm loét dạ dày -tá tràng như: như thịt quay, thịt cá rán, nướng; thịt, cá ướp muối, các loại thịt nguội chế biến sẵn, dăm bông, lạp sườn, xúc xích, những thức ăn cứng, dai.
• Những thức ăn nên dùng cho người mắc viêm loét dạ dày-tá tràng như: Sữa, trứng có tác dụng đệm trung hòa axit trong dạ dày. Thịt nạc, rau củ tươi (đặc biệt là các loại rau họ cải, vì có nhiều vitamin làm lành vết loét),…
• Một số mẹo bạn có thể sử dụng để giảm triệu chứng khó chịu do viêm dạ dày gây ra như: uống trà gừng ấm, uống nghệ và mật ong, uống nước nha đam,…
• Hạn chế ăn các loại thực phẩm cay, nóng, chua, hạn chế các loại nước có ga, trà đặc, cà phê. Nên cai rượu, bia vì đó là chất chủ yếu gây viêm dạ dày cấp, hậu quả có thể dẫn đến xuất huyết dạ dày.

Xây dựng lối sống lành mạnh

• Tuyệt đối không tự ý sử dụng kháng sinh, thuốc giảm đau và chống viêm.
• Trong trường hợp dương tính với vi khuẩn Hp, nên tránh sử dụng chung vật cá nhân (thìa, muỗng, đũa, bát,…) với người khác để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.
• Hạn chế hút thuốc lá và sử dụng chất kích thích.
• Cân bằng giữa thời gian làm việc và nghỉ ngơi, hạn chế căng thẳng và các suy nghĩ tiêu cực. Ngoài ra, bạn cũng có thể thực hiện một số hoạt động giúp giải tỏa áp lực lên hệ thần kinh như tập yoga, bơi lội, đọc sách, nghe nhạc,…
• Nên ngủ trước 11 giờ và đảm bảo thời gian ngủ kéo dài 7 – 8 giờ đồng hồ.
• Tránh mặc quần áo chật và ôm sát, nên thay trang phục rộng rãi, có chất liệu mềm và thoáng để tránh gây áp lực lên ổ bụng và dạ dày.

Chuyên gia hướng dẫn xử trí khi bị viêm dạ dày cấp

Lời kết

Xử lý viêm dạ dày cấp tính hoàn toàn không khó khăn nếu như bạn chuẩn bị cho mình đủ kiến thức. Hy vọng với bài viết trên sẽ giúp bạn biết cách chăm sóc đến dạ dày – cơ quan tiêu hóa quan trong của mình, nhằm tạo ra chất lượng cuộc sống tốt đẹp hơn.

Tài liệu tham khảo:

1. https://bvnguyentriphuong.com.vn/cac-chuyen-khoa/khoi-noi/noi-tieu-hoa/viem-da-day-cap.html
2. https://www.healthline.com/health/gastritis-acute